We trappen een open deur in: om het milieu te sparen, moeten we minder vlees eten. Maar met wat vervangen we dat lege plekje op ons bord? En wat kunnen we nog doen om de milieu-impact van ons voedingspatroon te beperken? Om op die vragen een duidelijk antwoord te bieden, heeft het Vlaams Instituut Gezond Leven in samenwerking met het Departement Omgeving en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid de voedingsdriehoek herbekeken en er een nieuwe dimensie aan toegevoegd: milieu. Drie uitgangspunten moeten een gezond en milieuverantwoord voedingspatroon stimuleren.
Het instituut spreekt bewust over ‘milieuverantwoord’ en niet over duurzaam, want met aspecten als een eerlijke prijs, dierenwelzijn, culturele aanvaardbaarheid en voedselzekerheid is geen rekening gehouden. Gezondheid voor de mens en voor de planeet gaan volgens de experts van het instituut hand in hand, al komen ze soms ook met elkaar in conflict. Zo is vis eten gezond, maar het vangen en kweken van vis brengt een aanzienlijke milieulast met zich mee.
Uitgangspunt 1: Eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding
Vegetariër of veganist worden, is volgens het instituut ‘niet noodzakelijk’. De experts raden aan om 60 procent van je eiwitten uit plantaardige en 40 procent uit dierlijke bronnen te halen. Nu is dat voor velen nog de omgekeerde situatie. De consumptie van rood en bewerkt vlees beperk je best wel zoveel mogelijk. Runds- en lamsvlees hebben de grootste milieu-impact (zie infografiek). Vlees vervangen we best door meer seizoensgroenten en -fruit, peulvruchten, volle granen en noten te eten. Plantaardige voeding heeft over het algemeen een lagere broeikasgasuitstoot en het legt minder beslag op water en land (zie kader). Opvallend: vleesvervangers zijn volgens de experts geen must als je flexitariër bent, omdat ze veel zout bevatten. Over zeewier, algen, insecten en kweekvlees heeft het instituut nog geen oordeel klaar. Daarvoor is er nog te weinig literatuur beschikbaar.
Uitgangspunt 2: Eet en drink zo weinig mogelijk lege calorieën
Nog een reden nodig om wat minder te snoepen? Koeken, chips, frisdrank en alcoholische dranken bevatten niet alleen veel calorieën en weinig voedingsstoffen (lege calorieën) maar ze zijn ook niet goed voor het milieu. De producten moeten bijvoorbeeld verwerkt worden, wat een energie-intensief proces is. Ze bevatten bovendien ingrediënten als palmolie, geraffineerde suikers en artificiële voedingsadditieven die een impact hebben op het milieu.
Uitgangspunt 3: Vermijd voedselverlies en matig je consumptie
Wat je niét eet en dus weggooit is even belangrijk voor de planeet als bepaalde producten mijden. Zowel op Vlaams als Europees niveau groeit de aandacht voor voedselverlies. Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits kondigde onlangs nog aan dat ze tegen 2024 het voedselverlies met 272.000 ton wil verminderen. Tips om zelf minder voedsel te verspillen vind je op voedselverlies.be/wat-je-thuis-kan-doen.
Lees het syntheserapport 'Eten volgens de voedingsdriehoek: goed voor jezelf en de planeet' en het achtergronddocument bij aanbevelingen bij de voedingsdriehoek 'Voeding en milieuverantwoorde consumptie: naar gezonde voedingspatronen voor een gezonde planeet'.
