Aquafin experimenteert met klimaatrobuuste wegen

Ongeveer 14 procent van Vlaanderen is gebetonneerd, dubbel zoveel als het Europees gemiddelde. Volgens het Ruimterapport van het Departement Omgeving is dat cijfer voor twee derde toe te schrijven aan verharde wegen en opritten. Die ondoordringbare barrières uit beton of asfalt houden elke druppel regen tegen, waardoor het hemelwater in de riolering terechtkomt. En dat terwijl alle experts het erover eens zijn dat regenwater beter lokaal gebruikt wordt in de strijd tegen een kurkdroge bodem in de zomer. Waterdichte wegen zorgen bovendien voor wateroverlast. In de zomer valt er tijdens piekbuien zoveel regen op korte tijd dat de riolering het wassende water niet meer kan slikken. Die mateloze buien komen alsmaar frequenter voor door de klimaatverandering. In de winter kan de riolering het teveel aan water niet kwijt in de dichtstbijzijnde waterloop omdat die zelf al tot de rand gevuld is.

Woonwijk in Turnhout

Moeten we dan terug naar de middeleeuwse aarden wegen? Dat is uiteraard geen haalbare of wenselijke oplossing. Rioolwaterzuiveraar Aquafin, die ijvert voor een duurzamer beheer van regenwater, reikt wegbeheerders minder radicale alternatieven aan. Rik Debusschere, projectmanager bij Aquafin: “We geven de voorkeur aan een wadi (een kom die het water buffert en waar dat kan laat infiltreren in de ondergrond, red.).” Maar als daar te weinig ruimte voor is, zijn er nog andere mogelijkheden. Zo kan een weg opgebouwd worden uit een toplaag van poreuze stenen, brede voegen of drainagegoten met een waterdoorlatende fundering en onderfundering.

Debusschere: “Die lagen bestaan uit een mengeling van steenslag en zand of drainerend beton. Om te voorkomen dat de stenen vergruizen door constant nat te regenen en weer op te drogen, moet het mengsel bestaan uit hoogwaardig materiaal (zoals betonpuin) met een specifieke korrelverdeling. Die specifieke samenstelling is sinds vorig jaar zelfs op ons advies als norm opgenomen in het standaardbestek voor wegenbouw (dat beschrijft de standaardeisen voor het opstellen van bestekken voor werken met betrekking tot wegenbouw, rioleringen, signalisatie en groenaanleg, red.).”

Het principe van de waterdoorlatende fundering werd intussen al in de praktijk gedemonstreerd. Met de toepassing in een woonwijk in Turnhout sleepte Aquafin zelfs een award van de Federatie van de Betonindustrie in de wacht.

Capaciteit van een grasland

Toch zijn nog niet alle wegbeheerders overtuigd van het nut van een waterdoorlatende toplaag. “Wegbeheerders twijfelen aan de draagkracht en verkiezen nog altijd een betonnen wegdek voor drukke wegen met zwaar verkeer. Daarom hebben we een systeem ontwikkeld waarbij de toplaag uit asfalt of beton blijft, met een permeabele fundering en onderfundering uit steenslag en zand. Het water kan op die manier toch gebufferd worden en vertraagd infiltreren in de bodem.” Hoe dat precies in zijn werk gaat? “Het regenwater stroomt van het wegdek in een extra grote infiltratiekolk die ook als filter dient voor het verontreinigde water. Het zuivere water loopt vervolgens via een U-goot in de onderfundering. Het systeem kan véél water op korte tijd aan: zo’n 240 liter per seconde per hectare. Dat is evenveel als een grasland.”

“Het systeem kan véél water op korte tijd aan: zo’n 240 liter per seconde per hectare. Dat is evenveel als een grasland”

Totaalprijs goedkoper

De draagkracht van het systeem is nauwgezet berekend en getest door onafhankelijke experts. Daaruit blijkt dat het systeem geschikt is voor wegen voor zwaar verkeer en voor op- en afritten van snelwegen. Het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw en het Agentschap Wegen en Verkeer hebben de berekeningen inmiddels goedgekeurd. Snelwegen komen voorlopig niet in aanmerking.

Het enige minpunt van de uitvinding lijkt de kostprijs te zijn: de mix van steenslag en zand is duurder dan een klassieke opbouw. Zullen steden en gemeenten dan wel overstag gaan? “Het materiaal kost wel meer, maar je hoeft geen regenwaterafvoerbuis te voorzien. De totale kostprijs van een weg met een waterdoorlatende onderfundering zal dan ook goedkoper uitkomen dan een weg met een regenwaterafvoerbuis. En dan moet je de schade door wateroverlast nog meetellen: ook dat voelen gemeentebesturen in hun portemonnee.”

Uniek in Europa

Om het systeem verder te verfijnen, zet Aquafin proefprojecten op in Turnhout, Wetteren en Staden. Die laatste gemeente is als eerste aan de beurt. “We testen het nieuwe systeem daar een jaar lang uit. Via sensoren zullen we de infiltratie van het regenwater monitoren. Ook de duurzaamheid en stabiliteit van het wegdek zullen we opvolgen.”

In het buitenland kijken ze reikhalzend uit naar de resultaten van het proefproject in Staden. “Onze noorderburen hebben bijzonder veel interesse in ons project. Ik ben uitgenodigd op een informatieavond waar vertegenwoordigers van achttien Nederlandse gemeentes aanwezig zullen zijn.” Vanwaar die aandacht? “We verrichten hier pionierswerk. Nergens anders in Europa lopen er projecten rond infiltratie via het wegdek.”